Sultanahmet Meydanı’nın haçları

Bu kabartma haçlar  şu ana kadar hiç yazılmadı. Dolayısıyla ilk defa gündeme geliyorlar. Ve rehberlerdeki yerlerini alacaklar. Artık Sultanahmet Meydanı’na gidildiğinde sadece göz ucuyla bakılan, çukurda kalan bu çeşmeye uzun uzun bakılacak, bu haçlar aranacak. Ve  Sultanahmet Meydanı’nın kitabesi sökülmüş, bakıma muhtaç hatta aç Çukurçeşme’si hakettiği değeri kazanacak. Belki de bu yazıdan sonra ilgi odağı olacak. Artık turist rehberleri Sultanahmet Meydanı’nı anlatırken duraklarına bu çeşmeyi de ekleyecekler. Ve Osmanlı sadece bu çeşme üzerinden bile daha iyi anlaşılacak.

Çukurçeşme’nin hikayesi

Çukurçeşme’nin kitabesi kaybolduğundan hakkında kesin bilgi etmek zor. Ancak tahminler  Kanuni Sultan Süleyman zamanında yapılan Kırkçeşme Su Tesisleri’nin bir parçası olarak Mimar Sinan tarafından yapıldığı yönünde. Çünkü 1568 tarihli İstanbul su dağıtım defterinde adı “Çeşme-i Atik der Meydan-ı Asb”  olarak geçen bir çeşme var. Muhtemelen adı geçen o çeşme, bu çeşme.

Çeşme aslında çukurda değil, meydanla hemzemin olarak yapılır. Ama Sultanahmet Meydanı doldurulup, zemini yükseltilince çeşme de çukurda kalır.

Çukurçeşme 4 ayrı çeşmenin birleşmesinden oluşur. Bu durum çeşmenin  meydandaki kalabalığın  düşünülerek yapıldığının bir göstergesidir. Çünkü burada haftalarca süren şenlikler, düğünler yapılır. Ve binlerce insan katılır. Dolayısıyla tek çeşme meydanın ihtiyacını karşılamaz.

Çeşmedeki Haçlar

Osmanlı çeşmeyi yaparken Bizans Hipodrom’unun kalıntılarını  kullanır. Kullandığı bazı kalıntılarda da haç kabartması vardır. Ama bu durumu problem etmez  Osmanlı.
” Aman efendim şurda haç kabartması var kabartmaları ters çevirip öyle koyayım” demez. Ya da kabartmaları kazıtmaz. Saklamayaysa  hiç çalışmaz. Olduğu gibi kullanır ve oldukçada görünür yerlere yerleştirir. Kimbilir belki de Sultanahmet Meydanı’nın göbeğinden 3 haç gücünde bir mesaj vermek ister.

Haçlardan bir tanesi mermer üzerine kazınmıştır. Diğer iki tanesi ise mermer üzerine kabartılmıştır. Kazınan haç  2. ile 3. çeşme arasında, kabartılanlar ise 3. çeşmenin oluğunda bulunur. Ve oldukçada güzeldirler. Şıktırlar.

Alnında ve oluğunda haç olan bu çeşmeden  yaklaşık 400 yıl  kana kana su içer  Osmanlı. Her içişinde de haçları görür ama  hiç rahatsızlık duymaz. Zenginlik olarak beller. Kabullenir haçı.

Bu kimliğiyle Çukurçeşme  iyi bir restorasyondan sonra  Sultanahmet Meydanı’nın gözdelerinden olabilir.

Tüm bunların dışında bu  haçları, bu ülkedeki kültürel ve etnik zenginliği habire yoksayan, budayan, reddeden devlete ve siyasetçilere, milliyetçilere, dincilere ve Osmanlıyı anlamamakta direnen solculara yüzyıllar öncesinden vurulan üç Osmanlı tokadı olarakta düşünmek mümkün.

Hamiş: Çukurçeşme’yi şuan otlar bürümüş durumda. İyi bir restorasyondan sonra Sultanahmet Meydanı’nın gözdelerinden olabilir.
Adres: Çukurçeşme, Sultanahmet Meydanı’nda Türk-İslam Eserleri Müzesi’nin biraz ilerisinde Terzihane Sokağı’nın meydanla birleştiği yerde bulunmaktadır.

Bu yaziya 6 yorum yapilmis.

• 27 Mart 2012 at 14:23
  Göksel says:

  Sanırım bu yazıyı kaleme almakla veya yayımlamakla hiç iyi yapmadınız,.Sebebine gelince bu çeşmeye şu an itibarıyla her an için zarar verilebilir.Sanırım bakımsız hali ve otlar yüzünden bu haçlar dikkat çekmiyordu ,ancak şimdi çok iyi korunmak zorunda. En kötüsü de bakıma alınma olasılığı ! Ne de olsa Bursa Ulucami,Haydarpaşa Garı ve Arap Cami aklıma geldikçe aynı akibete uğramasından korkarım.

  Saygılarımla,

  Reply
  • 27 Mart 2012 at 15:45
    Ramazan Bedük says:

    Bahsettiğiniz korkuyu her zaman taşıdım…Lakin, buranın gündeme getirilmesi, bakıma alınması ve Sultanahmet Meydanı’nı temsil eden bir marka olması gerekir.

    Reply
• 26 Mart 2012 at 20:36
  Ünal ŞENGÜN says:

  Çeşmeler günyüzüne çıkarsa, belki AtMeydanı-Hippodrome’a biraz can gelir. Acaba yerleştirilen parke taşları altlarındaki tarihi YeniOsmanlılardan korumak için mi döşendi tarihçi-arkeologlarımız tarafından.
  Tarihi arayanlara, sanal tarih çalışmalarından orada yatan-gömülen tarihi anlatmak daha mı kolay? Anlayan beri gelsin..

  Reply
  • 26 Mart 2012 at 21:25
    Ramazan Bedük says:

    Yerden göğe kadar haklısınız…

    Reply
• 25 Mart 2012 at 21:37
  Caner Cangül says:

  Çok güzel ve mühim bir detay, elinize sağlık.

  Reply
  • 25 Mart 2012 at 22:07
    Ramazan Bedük says:

    Teşekkürler…Orası Sultanahmet Meydanı’nın markası olabilir.

    Reply