Cadde’ye komşu bir müze: Kazım Karabekir Paşa Müzesi

Milli Mücadele’nin kahramanlarından olan Karabekir Paşa’ya yapılan haksızlıkları biliyoruz. Haksızlıklar o raddeye varmıştı ki, neredeyse idam bile edilecekti. O, Cumhuriyet’e hiç bir zaman düşmanlık beslemedi. Hilafetçi falan da değildi. Sadece Nutuk’ta Kurtuluş Savaşı’nın Mustafa Kemal merkezli anlatılmasına itiraz etti. Her şey öyle Nutuk’ta yazılanlar gibi değildir dedi. Bunun için 15 ciltten oluşan 10 bin sayfalık bir kitap bile kaleme aldı. Yaşananları tek tek anlattı. Kitapları toplatıldı, yakıldı. Kitaplarının çoğunu bu köşkte kaleme almıştı.

Paşa’nın Erenköy’deki köşkünü ziyaret, onu anlamak için önemli. O, milli mücadelede de bir kahramandı Cumhuriyet kurulduktan sonra da.

Paşa’nın müze evini ziyaret

Bir çok müze bana ilaçlanıp şişenin içinde muhafaza edilen yılanı hatırlatır. “Aaa” dersiniz ne kadar da ilginçmiş. Yılanla ilgili bir kaç da bilgi öğrenirsiniz. Kısa günün kârı, hepi topu elde ettiğiniz bilgi bu kadarcık bir şeydir işte.

Oysa müze evler öyle mi? İçinde hayat vardır. Her köşesinde bir hikaye saklıdır. Kapıdan ilk girdiğinizde esir alır sizi. Meraklandırır. Şimdi öylece duran eşyaları, birileri bir vakit tam da olduğu yerde kullanmıştır. Ve olduğu yerde bırakmıştır.

Kazım Karabekir Paşa Müzesi böyle bir ev işte.

Milli Mücadelenin kahramanlarından olan, Kazım Karabekir uzun yıllar Erenköy’de, Bağdat Caddesi’ne komşu olan bu evde yaşadı.

Kazım Karabekir ile Atatürk Kurtuluş Savaşı boyunca dava yoldaşıydı. Cumhuriyet kurulduktan sonra bu durum aksi yönde değişti. Paşa, Atatürk’e karşı yapılan suikast girişimiyle bağlantılı olarak gösterilip neredeyse idam bile edilecekti.

Karabekir Paşa Kurtuluş Savaşı’nın Atatürk eksenli anlatılmasına itiraz etti. Nutuk’un Kurtuluş Savaşı’nın tek ana kaynağı olarak gösterilmesini kabul etmedi. İstiklal Harbimizin Esasları adlı kitabını bu sebeple kaleme aldı. Kitap bir kaç bin adet basıldı ama sonrasında toplanarak yakıldı. Ama kitapların bir kaç kopyası Karabekir Paşa’da bulunuyordu. Bunun üzerine Erenköy’de yaşadığı bu ev polislerce basıldı. Ev didik didik arandı. Kitaplar bulunamadı. Kitaplar ancak 1951 yılında yayınlanabilmişti.

Paşa, uzun yıllar siyasetten uzak durdu. Erenköy’de köşesine çekilip yazacağı kitaplara adadı kendini. 15 ciltten oluşan 10 bin sayfalık bir kitaptan bahsediyoruz. Kitaplarının çoğunu bu köşkte kaleme aldı.

Köşkün hikayesi: Zürafalı Köşk’ten Perili Köşk’e

Köşkün hikayesi 1800 lü yılların sonlarında başlıyor.

Sultan 2. Abdülhamit’in eğitim bakanı olan Antepli Münif Tahir Paşa, İtalyan mimar ve heykeltıraş Rozette’den bir köşk yapmasını ister. Mevki olarak da Erenköy’ü gösterir. İki katlı ve ahşap olarak yapılan köşkün bahçesine bir süre sonra 5-6 metre boyunda devasa bir zürafa heykeli eklenir. Halk bu heykelden dolayı köşke Zürafalı Köşk der. Bu heykel o kadar ilgi çeker ki Erenköy İstasyonu’nda duran yolcular trenin pencerelerine gelir heykeli seyrederler. Hatta etkisi on yılları da aşar. Sunay Akın’ın kuruduğu Oyuncak Müzesi’nin girişindeki zürafa heykeli ilhamını bu heykelden almıştır.

Ne yazık ki Antepli Münif Tahir Paşa’ya bu güzel köşkte oturmak hemen hemen hiç nasip olmamış. Köşk, 1. Dünya Savaşı’nda hastane olarak kullanılmış. Yukarıdaki fotoğraf bu dönemden kalan bir hatıradır.

Savaş sonrasında bir ara okul olarak kullanılan köşk, sonrasında harap olur. Camı, çerçevesi kalmaz. Fırtınalı günlerde zürafa heykeli çevresine insanları tedirgin eden bir uğultu yaymaya başlar.

Uğultu. Ve camı, çerçevesi kalmamış harap bir ev. Alın size Perili Köşk!

Zürafa heykeline ne oldu?

Kazım Karabekir 1929 yılında köşkü almaya karar verir. Paşa’ya komşuları “O köşkü almayın paşam, o köşk perilidir” diye telkin etseler de Paşa hiç o taraflı olmaz. Hurafeleri sevmez çünkü.

Paşa, bir müddet sonra zürafa heykelini kaldırtır. Nedeni hiç de tahmin edilemeyecek cinstendir. Henüz üç yaşında ikiz kızı vardır Paşa’nın. Anlaşılan ne olur ne olmaz, üstlerine düşebilir ya da çıkmak isteyip kendilerini yaralayabilirler diye düşünür.

Paşa’nın Perili Köşk’lü yılları

Kazım Karabekir 1929 ile 1939 yılları arasında kesintisiz bu köşkte konaklamıştır. Kimi kitaplarını burada kaleme almıştır. 1939 yılında İstanbul milletvekili olarak seçilip Ankara’ya taşınınca köşkü, yaz tatillerini geçirdiği bir mekan olarak kullanır.

Paşa’nın 1948 de vefatından sonra bir süre ailesi tarafından kullanılan köşk, 2005 yılında müzeye dönüştürülür.

Müze ev

Müzede Kazım Karabekir ve ailesine ait kişisel eşyalar ve dokümanlar sergileniyor. Çalışma odası, 3 bin kitaptan oluşan kütüphanesi, savaşlarda kullandığı eşyalar özellikle ilgi çekici. Bu eşyalara bakarak Kazım Karabekir’i daha yakından tanıyabiliyoruz. O artık bizim için kitaplarda okuduğumuz bir takım bölük pörçük bilgilerin dışına çıkıyor, hissedebildiğimiz bir kahraman haline dönüşüyor. O, milli mücadelede de bir kahramandı Cumhuriyet kurulduktan sonra da. Onu daha iyi anlıyoruz.

Tüm bunlara rağmen müzenin pek bilinmemesi, pek sık ziyaret edilmemesi başlı başına bir trajedi. Zira her ay müzeyi binlerin, on binlerin ziyaret etmesi gerekiyor. Ziyaretçi sayısı ise bu rakamların çok çok uzağında. Son olarak müze görevlisiyle yaptığım bir diyaloğu aktarayım.

-Müzeyi ayda kaç kişi ziyaret ediyor?
-Civar okullardan biraz katılım oluyor?
-Okulları bir kenara koyarsak, bizim gibi bir kaç kişilik gruplar halinde kaç kişi geliyor?
-Aylık 100- 150.

Bu yaziya 3 yorum yapilmis.

• 22 Haziran 2018 at 20:07
  bahtiyar baysan says:

  Adres,telefon, açık olduğu günler yazılabilir mi?

  Reply
  • 27 Şubat 2019 at 19:01
    Nureddin Zengi says:

    KÂZIM KARABEKİR PAŞA MÜZESİ, SALI – PERŞEMBE – CUMATRESİ GÜNLERİ 9.30 İLE 16.30 ARASINDA ÜCRETSİZ ZİYARET EDİLEBİLMEKTEDİR.
    Adres: Erenköy Mahallesi, Kazım Karabekir Sk. No:4, 34738 Kadıköy/İstanbul Telefon: (0216) 302 91 26

    Reply
• 4 Şubat 2017 at 00:11
  Barış Gül says:

  Çok bilgilendirici bir yazı olmuş Ramazan hocam teşekkürler

  Reply