Bir iddaa: Çırağın Sarayı yangını bir sabotaj mıydı?

Çırağan Sarayı.
Osmanlı borç batağındayken Beşiktaş’tan Ortaköy’e uzanan böyle bir sarayın yapımına gerek var mıydı orası tartışılır. Ama 1871’te yapıldı ve Osmanlının boğaza nazır en görkemli saraylarından biri oldu.

O sarayda yıl 1909’da bir yangın oldu. Ve o yangında, sarayın göz kamaştıran arabesk nakışlı süslemelerinden fildişi sedef kaplamalarına, salon tavanlarındaki yağlı boya peyzajların kuş ve çiçek resimlerine kadar her şey yerle yeksan oldu.

İşte o her şeyin yerle yeksan olduğu tarihe gelirsek.

Yıl 1909.

31 mart ayaklanmasından sonra 2. Abdülhamit tahttan indilir. Birkaç ay sonra ise Meclis reisi Ahmed Rıza Bey’in öneriyi aşan bir zorlaması sonrasında Çırağan Sarayı parlemanto binası olarak tahsis edilir. Zorlama sonrasında diyorum çünkü Sultan Reşat bir süredir atıl durumda bulunan Çırağan Sarayı’nın parlemento olması önerisine sıcak bakmaz ve önerinin sahibi Ahmed Rıza Bey’e der ki ” Hele lazım gelenlerle bu hususta bir konuşayım, alacağım kararı size bildiririm.” Tabii kim takar padişahı. Koca Abdülhamit tahttan indirildiyse kim takar Sultan Reşat’ı. Ertesi gün Ahmed Rıza Bey gazetelere ” Padişah hazretlerinin Çırağan Sarayı’nın millet meclisine ihsan buyurduğunu” ilan eder. Böylece olay bir oldu bittiye gelir ve Çırağan Sarayı Meclisi Mebusan’a tahsis edilir.

Yalnız Ahmed Rıza Beyin bu konuda çok samimi olduğu yaptıklarından belli. Çünkü Çırağın Sarayı’nın meclis binası olmasına yönelik tadilatına her gün eşlik ediyor. Tatil zamanını bile bu tadilatı izlemekle geçiriyor. Bir meclis reisi olarak milletin iradesinin tecelli ettiği mekanın görkemli bir yapı olması gerektiğini düşünüyor. Haksızda sayılmaz hani.

Bir kaç ay süren tadilat bitiyor ve 14 Kasım 1909’da Çırağan Sarayı törenle Meclisi Mebusan binası olarak açılıyor. Ama tadilat sırasında meclisin güvenlik tertibatı düşünülmeden yapılıyor. Hatta meclise bağlanan telefon bile yok. Durum o derece vahim…

6 Ocak 1909’da sarayda bir yangın çıkıyor. Yangında Çırağan Sarayı’nda bulunan çok sayıda değerli antika eşya, 2.Abdülhamit koleksiyonundan getirilen parçalar ve 5. Murat’ın özel kütüphanesinin yanında ilk meclis tutanakları ve belgeleride kül oluyor.

İşte sabotaj iddası tam da burada başlıyor. Olay zamanında da epeyce tartışılıyor. Sabotaja dair kanıtlar ise o gün sarayda bulunan muhasebeci beyler ve hademenin söyledikleri. Çünkü bu kişiler o gün tavan arasında birçok kedi veya fare koşuşturmasına benzer gürültü işittiklerini, toplantı salonuyla riyaset odası tavanlarının dehşetli bir suretle sarsıldığını söylüyorlar. İtfaiye kumandanı Zeçini Paşa ise çatıdan çıkan dumanın gayritabi bir duman şeklinde çıktığını adi yangın dumanları tarzında olmadığını beyan ediyor. Kumandana göre dumanın ve alevin rengide adi yangınlarda görülen renkte değil.

Yangın üzerine yapılan soruşturma raporunda bu iddaalar yer almıyor ve yangının elektirik kontağından çıktığı şeklinde sonuçlanıyor.

1909’da da tartışıldı şimdi de tartışılıyor. Çırağan Sarayı bir sabatoj sonucu mu yandı yoksa doğanın kanunları gereği mi?

Bir sabotaj sonucu yanmış olması muhtemel çünkü İttihatçıların bu tür komploları meşhurdur. Ama olmayabilirde.

Çırağın Sarayı yangınının bir sabotaj olup olmadığı hususu bugün Atlas Tarih Dergisi’nde Günce Akpamuk tarafından gündeme taşındı. Aşağıda yangından yaklaşık 10 yıl sonra çekilen bir videoda Çırağan Sarayı görülüyor. Saray korkuluk gibi adeta…

Bu yaziya 3 yorum yapilmis.

• 27 Mayıs 2018, 00:44
  Özge Meşe says:

  Tarihte yanlışlıklar var. Kasım 1909 da tadilat bitiyor yazılmış ve 6 Ocak 1909’da yangın çıkıyor yazılmış. Tanin gazetesinin çevirisini yaptım ve Türk Tarih Kurumunun tarih çevirme kılavuzunu kullandım buna göre yangının tam tarihi miladi takvime göre 19 Ocak 1910, Rumi takvime göre 6 Kanun-u sani 1325’tir.

  Yanıtla
  • 14 Eylül 2018, 14:15
    Oğuz daa says:

    Teşekkür ederiz

    Yanıtla
• 26 Mayıs 2018, 17:33
  Özge says:

  Tarihte yanlışlıklar var. Kasım 1909 da tadilat bitiyor yazılmış , 6 Ocak 1909’da yangın çıkıyor yazılmış. Tanin gazetesinin de çevirisini yaptım ve yangının tam tarihi 19 Ocak 1910 / 7 Kanun-u sani 1325’tir.

  Yanıtla