Toplumsal Tarih Dergisi’nin Eylül sayısında İstanbul’la ilgili 3 önemli makale

Yıl 1559.
Bir gemi Venedikten Dalmaçya kıyılarına yelken açar. Gemide Maria adlı bir kadın iki oğluyla, iki kızıyla beraber bulunmaktadır ve Venedik Valisi’nin başkatibi olan babalarının yanlarına gitmektedirler.  Gemi korsanların saldırısına uğrar ve tüm aile esir alınır. Maria fidye ödeyerek iki kızını kurtarır. Ama iki oğlunu kurtaramaz. O iki oğul köle olarak satılırlar. Müslüman olurlar Cafer ve Gazanfer adını alırlar. Bir zaman sonra ikiside Babüssade ağalığı görevini yaptılar. Yani bir anlamda Osmanlı bürokrasisinin zirvesine tırmandılar. İstanbul- Fatih’te büyük bir medrese yaptıran Gazanferağa’nın hikayesi özellikle önemli. Çünkü devşirmeler arasındaki yardımlaşmanın, birbirine destek çıkmanın güzel bir örneği. Her ne kadar sonu idamla noktalansada.

Yıl 1771.
Boğos Efendi’nin bir çocuğu olur. Adını Artin koyar. Artin 7 yaşında Kumkapı’daki Patrikhane mektebine giderek Ermenice güzel yazı ve hesap bilgisi alır ve Kapalıçarşı’daki bir ipek tüccarının yanına çırak olarak verilir. Yaşı 24’e geldiğinde Kapalıçarşı’da bir dükkan sahibi, 50’lilerine geldiğindeyse padişah 2. Mahmut’un en güvendiği isim ve Ermeni Cemaati’nin 1 numarası olur. Artık o Kazaz Artin Amira Bezciyan’dır. Öyle ki Ermeniler arasında onun yaşadığı döneme “Bezciyan dönemi” denir. Yaptırdığı okullara, kiliselere, hastanelere ise ” Bezciyan emaneti”. Çünkü Bezciyan hayırseverliğiyle ün salmış pek çok kilise, okul, hastane yaptırmış ve bağışta bulunmuştur. İstanbul’daki Ermeni tarihinden bir kesit ve “Bezciyan emaneti” ni anlamak açısından bu makale oldukça önemli.

Üçüncü makale ise ” Delfi’den Sultanahmet’e bir anıt-eserin öyküsü” başlığı altında verilen Yılanlı Sütun’a ait. Yılanlı Sütuna dair tüm detaylı bilgiler fotoğraflar ve restitüsyonlar eşliğinde anlatılıyor. Yazar makalesini Yılanlı Sütun’un müzeye taşınması önerisi ile bitiriyor. Kulağa hoş gelmesede üzerine düşünülebilir.